توسط : در این گزارش، مقاله‌ای از مجله کسبوکار هاروارد (HBR) را بررسی می‌کنیم که موضوع چگونه از هم گسستن فناوری‌های دیجیتال و «بازآفرینی زنجیره ارزش» سنتی هستند. این تحول به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا عملیات خود را به اجزای کوچک‌تری تقسیم کرده و هر بخش را به شرکت‌های فوق‌تخصصی برون‌سپاری کنند.
این استراتژی در سطحی بسیار عمیق‌تر از برون‌سپاری سنتی عمل می‌کند. شرکت‌ها دیگر تنها وظایف را واگذار نمی‌کنند؛ بلکه خدمات خارجی را مستقیماً در تار و پود عملیات خود ادغام می‌کنند. این روند که توسط فناوری‌هایی مانند API (رابط برنامه‌نویسی کاربردی) هدایت می‌شود، به سیستم‌های سازمان‌های مختلف اجازه می‌دهد تا به صورت آنی با یکدیگر تعامل داشته باشند، هزینه‌های همکاری را به شدت کاهش دهند و زنجیره‌های پیچیده‌ای از فعالیت‌ها را به راحتی میان چندین نهاد، از جمله خود مشتریان، توزیع کنند.
به دنیای رستوران‌های بیرون‌بر نگاه کنید. امروزه یک «رستوران» می‌تواند تنها شامل یک برند، چند دستور پخت و یک منو باشد. تمام مراحل دیگر، از تهیه مواد اولیه و پخت‌وپز گرفته تا هماهنگی با پلتفرم‌های تحویل، به شبکه‌ای از «آشپزخانه‌های ابری» فوق کارآمد مانند Kitopi برون‌سپاری می‌شود. این مدل به برندهای رستورانی اجازه می‌دهد تا کسبوکار تحویل خود را بدون نیاز به سرمایه‌گذاری‌های سنگین، به سرعت گسترش دهند.
در این مقاله، نیروهای محرک این تحول، ابعاد کلیدی آن و فرصت‌ها و چالش‌هایی که برای کسبوکار شما ایجاد می‌کند را بررسی خواهیم کرد.
نیروهای محرک در بازآفرینی زنجیره ارزش
این موج جدید از بازآفرینی زنجیره ارزش توسط دو عامل کلیدی هدایت می‌شود:
- دیجیتالی شدن فرآیندهای مشتری‌محور: کسب‌وکارها برای ارائه خدمات سریع و راحت، جریان‌های کاری خود را در کانال‌های مختلف دیجیتالی و یکپارچه کرده‌اند. برای مثال، بیش از ۸۵ درصد فروش پیتزا دومینوز در آمریکا به صورت آنلاین ثبت می‌شود. این سفارش‌ها به طور خودکار برنامه‌ریزی پخت در فروشگاه‌ها را فعال کرده و مشتریان را در هر مرحله تا زمان تحویل مطلع می‌سازند. زمانی که یک کسبوکار به این سطح از یکپارچگی داخلی دست می‌یابد، گسترش آن به شرکای خارجی گام منطقی بعدی است.
- گسترش رابط‌های دیجیتال (API): رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) با ایجاد ارتباطات خودکار و آنی میان سیستم‌های شرکت‌های مختلف، هزینه‌های هماهنگی را به شدت کاهش داده‌اند. این رابط‌ها به یک برنامه اجازه می‌دهند تا از برنامه‌ی دیگر درخواست اطلاعات یا خدمات کند، بدون اینکه نیازی به دانستن پیچیدگی‌های داخلی آن سیستم داشته باشد. امروزه APIها بخش عمده‌ای از ترافیک اینترنت را تشکیل می‌دهند و به کسب‌وکارها اجازه می‌دهند تا به سادگی طیف وسیعی از خدمات خارجی (مانند نقشه گوگل، سیستم پرداخت Stripe یا انبارداری والمارت) را در فرآیندهای خود ادغام کنند.
مزایای بازآفرینی زنجیره ارزش: ظهور متخصصان و هماهنگ‌کنندگان
یکپارچگی دیجیتال به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا از مجموعه‌ای از خدمات فوق‌تخصصی بهره‌مند شوند که وظایfی مشخص را به سرعت و در مقیاس بزرگ انجام می‌دهند. این خدمات به دلیل تجمیع کار از مشتریان متعدد، از صرفه‌جویی در مقیاس بهره‌مند می‌شوند.
- کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی: شرکت‌هایی مانند ShipBob (ارائه دهنده خدمات انبارداری و ارسال) و Kitopi (آشپزخانه ابری) با توزیع هزینه‌های ثابت خود میان هزاران مشتری، هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهند.
- دسترسی به فناوری‌های پیشرفته: شرکت‌ها می‌توانند بدون سرمایه‌گذاری سنگین، به ابزارها و قابلیت‌های پیشرفته دسترسی پیدا کنند. برای مثال، پلتفرم ارتباطی Twilio به اپلیکیشن‌های درخواست خودرو اجازه می‌دهد تا با استفاده از شماره‌های واسط، ارتباطی امن میان راننده و مسافر برقرار کنند.
این تحول همچنین منجر به ظهور «هماهنگ‌کنندگان» (Orchestrators) شده است؛ شرکت‌هایی که وظایف لازم برای ایجاد و تحویل یک محصول یا خدمت را هماهنگ می‌کنند.
Uber Eats یک مثال بارز است: این شرکت صاحب رستوران‌ها یا رانندگان نیست، اما کل فرآیند از ثبت سفارش تا تحویل غذا را مدیریت می‌کند. این هماهنگ‌کنندگان می‌توانند کانال‌های توزیع کاملاً جدیدی خلق کنند، مانند شرکت Expedia که خرید بیمه مسافرتی را مستقیماً در فرآیند رزرو پرواز تعبیه کرده است.
این بازآفرینی زنجیره ارزش برای صنعت شما چه معنایی دارد؟
این روند حتی سنتی‌ترین صنایع را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد:
- کاهش موانع ورود: کسب‌وکارهای جدید می‌توانند با سرمایه‌گذاری اولیه حداقلی به سرعت رشد کنند. یک سرآشپز مشتاق می‌تواند بدون داشتن یک مکان فیزیکی، با استفاده از آشپزخانه‌های ابری، Uber Eats برای تحویل و Stripe برای پرداخت، رستوران خود را راه‌اندازی کند.
- دسترسی گسترده‌تر به بازار: خدمات فوق‌تخصصی به کسب‌وکارهای کوچک اجازه می‌دهند تا در سطح بین‌المللی رقابت کنند.
- خلق فرصت‌های جدید: یکپارچگی دیجیتال به شرکت‌ها کمک می‌کند تا از دارایی‌های بلااستفاده خود کسب درآمد کنند. برای مثال، شرکت Flexe به کسب‌وکارهایی که فضای انبار اضافی دارند اجازه می‌دهد آن را به دیگران اجاره دهند.
- محو شدن مرزهای صنایع: برخی هماهنگ‌کنندگان به «سوپراپلیکیشن‌هایی» تبدیل شده‌اند که خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند. برای مثال، پلتفرم Rappi در آمریکای لاتین که کار خود را با خدمات پیک آغاز کرد، اکنون به تحویل غذا، خواربار، پرداخت دیجیتال و حتی خدمات مالی گسترش یافته است.
نقشه راه شما برای بازآفرینی زنجیره ارزش
برای موفقیت در این دنیای جدید، کسبوکار شما باید گام‌های زیر را بردارد:
- فرآیندهای خود را دیجیتالی کنید: عملیات خود را به عنوان اجزای ماژولار در نظر بگیرید و مشخص کنید کدام وظایف به ردیابی دیجیتال نیاز دارند. ساختاردهی عملیات داخلی بر پایه API، یکپارچه‌سازی آن با خدمات خارجی را بسیار آسان‌تر می‌کند.
- خدمات خارجی را شناسایی کنید: چشم‌انداز خدمات خارجی مرتبط با صنعت خود را به دقت بررسی کنید. پلتفرم‌های عمومی API مانند Postman و Rapid می‌توانند به شما در کشف خدمات نوآورانه کمک کنند.
- تصمیم بگیرید چه چیزی را برون‌سپاری کنید: فعالیت‌هایی را که به تخصص، زیرساخت‌های قابل توجه یا فناوری پیشرفته نیاز دارند، شناسایی کنید. واگذاری این وظایف به ارائه‌دهندگان تخصصی به شما کمک می‌کند تا بدون سرمایه‌گذاری‌های سنگین داخلی، به طور مؤثر رشد کنید.
- تصمیم بگیرید فرآیندها یا دارایی‌های خود را به روی دیگران باز کنید: بررسی کنید که آیا ظرفیت مازاد در کسبوکار شما وجود دارد یا خیر. دارایی‌های بلااستفاده ممکن است ارزش قابل توجهی برای شرکای خارجی داشته باشند. برای مثال، والمارت زیرساخت لجستیک گسترده خود را از طریق خدمات Walmart Fulfillment به روی فروشندگان شخص ثالث باز کرده و یک جریان درآمدی کاملاً جدید ایجاد کرده است.
نگاهی به آینده: هوش مصنوعی و بازآفرینی زنجیره ارزش
دو روند کلیدی، آینده این تحول را شکل خواهند داد:
- هوش مصنوعی (AI): سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی نقش مهمی در نحوه عملکرد زنجیره‌های ارزش ایفا خواهند کرد. شرکت Maersk از سیستم‌های هوش مصنوعی برای مدیریت عملیات کشتیرانی جهانی خود استفاده می‌کند. این سیستم‌ها با تحلیل داده‌های آنی، مسیرها را بهینه کرده، تأخیرها را پیش‌بینی و برنامه‌ها را برای بهبود کارایی تنظیم می‌کنند.
- یکپارچگی سرتاسری: اکوسیستم‌های کاملاً یکپارچه و داده‌محور برای رقابت حیاتی‌تر خواهند شد. شرکت Shein با ایجاد یک زنجیره تأمین دیجیتالی سرتاسری که تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان لجستیک را به هم متصل می‌کند، صنعت مد سریع را متحول کرده است. این شرکت اخیراً اعلام کرده است که زیرساخت پیشرفته خود را به عنوان یک «سرویس» در اختیار برندهای خارجی قرار خواهد داد.
کلام آخر
پیام اصلی این مقاله روشن است: پیشرفت در رابط‌های دیجیتال، خدمات فوق‌تخصصی و پلتفرم‌های هماهنگ‌کننده در حال تعریف مجدد زنجیره‌های ارزش و خلق مدل‌های کسبوکار چابک‌تر، مقیاس‌پذیرتر و نوآورانه‌تر است. برای بقا و پیشرفت در این دنیای جدید، شرکت‌ها باید استراتژی‌ها و تمام جنبه‌های عملیات خود را بازنگری کنند و برای رقابت در جهانی که به طور فزاینده‌ای به هم پیوسته است، آماده شوند.
